
UPAYA MEMPERCEPAT NAIK HAJI DENGAN CARA MENEMPATI POSESI GILIRAN ORANG LAIN
Assalamualaikum.
Deskripsi Masalah
Dengan tersedianya sarana yang memadai dan status ekonomi yang makin membaik, jumlah orang yang ingin melaksanakan ibadah haji tiap tahun terus meningkat. Tak ayal, hal ini memunculkan problema tersendiri bagi Pemerintah baik Arab Saudi maupun Indonesia.
Sebagai solusi, Pemerintah Arab Saudi menetapkan kuota jemaah haji bagi tiap negara. Pemerintah Indonesia pun juga menetapkan kuota bagi tiap-tiap daerah naungannya. Hal ini menyebabkan banyak sekali calon jemaah haji yang masuk waiting list (daftar tunggu). Bahkan di beberapa daerah bila seseorang mendaftar pada tahun ini , secara umum masa tunggu haji reguler di Indonesia adalah 11 tahun hingga paling lama 32 tahun. Artinya, jika seseorang mendaftar haji reguler pada tahun 2024, maka ia harus menunggu 11-32 tahun untuk berangkat. Namun demikian ada sebagian jemaah katakan nama samarannya ( Aziz ) yang biasanya menunggu 10 th. ( 2034 ) tahun lagi ia bisa berangkat, namun apa boleh buat karena antrian masih jauh seorang Aziz berupaya untuk berangkat lebih awal dengan cara melunasi ONH terlebih dahulu guna menduduki posisi giliran orang lain ( sebagai persiapan cadangan) dalam arti menjaga adanya udzur bagi jamaah yang telah terpanggil ( Th 2024 )misalnya sakit parah, hamil, meninggal dll.
Pertanyaan :
1.Bagaimana hukum upaya mempercepat pemberangkatan haji dengan cara melunasi terlebih dahulu menempati posisi giliran orang lain dengan tanpa izin?
Waalaikum salam.
Jawaban :
Jika melalui cara yang benar hukumnya boleh semisal Nama samarannya Ahmad setelah daftar haji ( antrian) bertahun-tahun kemudian dipanggil naik haji pada tahun 2024 sementara giliran pada tahun berikutnya 2025 yaitu Mahmud . Namun sayangnya Ahmad sakit parah atau meninggal maka boleh Mahmud sebagai cadangan menduduki Posisinya Ahmad karena dalam kondisi uzur/Doruroh . Akan tetapi tidak boleh seorang Aziz yang baru mendaftar dalam antrian 10 tahun yang biasanya berangkat th.2034 lalu menggantikan posinya Ahmad maka hukumnya haram alasannya karena ada giliran orang yang layak dan tepat untuk menggantikan posisinya Ahmad yaitu Mahmud. Apalagi dengan cara berangkat tidak melalui prosedur aturan pemerintah yang resmi ( ilegal). Alasannya karena menyalahi peraturan pemerintah, dengan penyuapan, dan mengambil hak orang lain tanpa izin. Namun hajinya tetap dihukumi sah apabila telah memenuhi syarat dan rukunnya .
Melihat kenyataan yang ada, maka lebih utama bersedekah pada fakir miskin, yatim piatu, dan membantu pembangunan sarana peribadatan yang kekurangan dana dari pada menempati hak giliran orang lain.
Referensi :
إسعاد الرفيق ج ٢، ١٤١-١٤٢)
وَمِنْهَا (أخْذُ) الشَّخْصِ نَحْوَ (مَجْلِسِ غَيْرِهِ) وَلَوْ ذِمِّيًّا إذَا سَبَقَ إلَيْهِ سَوَاءٌ كَانَ مِنْ شَارِعٍ أوْ مَسْجِدٍ ;إِلَى أَنْ قَالَ; (أوْ أخْذُ نَوْبَتِهِ) ;إِلَى أَنْ قَالَ فَلاَ يَجُوْزُ ِلأَحَدٍ اْلإسْتِيْلاَءُ عَلَى نَوْبَةِ ذِي النَّوْبَةِ ِلأنَّهُ مِنَ الظُّلْمِ وَأكْلِ حَقِّ الْغَيْرِ بِاْلبَاطِلِ.(بغية المشترشدين، ٩١)
( (مَسْئَلَةٌ ك) يَجِبُ إمْتِثَالُ أَمْرِ الْاِمَامِ فِي كُلِّ مَالَهُ وِلَايَةٌ كَدَفْعِ زَكَاةِ الْمَالِ الظَّاهِرِ، فَإنْ لَمْ تَكُنْ فِيْهِ وِلَايَةٌ وَهُوَ مِنَ الْحُقُوْقِ الْوَاجِبَةِ اَوِ الْمَنْدُوْبَةِ جَازَ الدَّفْعُ إلَيْهِ وَالْاِسْتِقْلَالُ بِصَرْفِهِ فِي مَصَارِفِهِ;إلَى أَنْ قَالَ; قُلْتُ قَالَ ش ق الْحَاصِلُ أَنَّهُ تَجِبُ طَاعَةُ الْاِمَامِ فِي كُلِّ مَاأَمَرَ بِهِ ظَاهِرًا وَبَاطِنًا مِمَّالَيْسَ بِمُحَرَّمٍ اَوْ مَكْرُوْهٍ فَالْوَاجِبُ يَتَأَكَّدُ وَالْمَنْدُوْبُ يَجِبُ وَكَذَا الْمُبَاحَةُ إنْ كَانَ فِيْهِ مَصْلَحَةٌٌ.
(الأحكام السلطانية، ١ /١٩٣)
الْوِلَايَةُ عَلَى الْحَجِّ ضَرْبَانِ: أَحَدُهُمَا أَنْ تَكُونَ عَلَى تَسْيِيرِ الْحَجِيجِ. وَالثَّانِي: عَلَى إقَامَةِ الْحَجِّ، فَأَمَّا تَسْيِيرُ الْحَجِيجِ فَهُوَ وِلَايَةُ سِيَاسَةٍ وَزَعَامَةٍ وَتَدْبِيرٍ. وَالشُّرُوطُ الْمُعْتَبَرَةُ فِي الْمُوَلَّى: أَنْ يَكُونَ مُطَاعًا ذَا رَأْيٍ وَشَجَاعَةٍ وَهَيْبَةٍ وَهِدَايَةٍ. وَاَلَّذِي عَلَيْهِ فِي حُقُوقِ هَذِهِ الْوِلَايَةِ عَشَرَةُ أَشْيَاءَ: أَحَدُهَا جَمْعُ النَّاسِ فِي مَسِيرِهِمْ وَنُزُولِهِمْ حَتَّى لَا يَتَفَرَّقُوا فَيَخَافُ النَّوَى وَالتَّغْرِيرَ. وَالثَّانِي: تَرْتِيبُهُمْ فِي الْمَسِيرِ وَالنُّزُولِ بِإِعْطَاءِ كُلِّ طَائِفَةٍ مِنْهُمْ مُقَادًا حَتَّى يَعْرِفَ كُلُّ فَرِيقٍ مِنْهُمْ مُقَادَهُ إذَا سَارَ وَيَأْلَفَ مَكَانَهُ إذَا نَزَلَ، فَلَا يَتَنَازَعُونَ فِيهِ وَلَا يَضِلُّونَ عَنْهُ. وَالثَّالِثُ: يَرْفُقُ بِهِمْ فِي السَّيْرِ حَتَّى لَا يَعْجِزَ عَنْهُ ضَعِيفُهُمْ وَلَا يَضِلَّ عَنْهُ مُنْقَطِعُهُمْ، وَرُوِيَ عَنْ النَّبِيِّ أَنَّهُ قَالَ: الضَّعِيفُ أَمِيرُ الرُّفْقَةِ يُرِيدُ أَنَّ مَنْ ضَعُفَتْ دَوَابُّهُ كَانَ عَلَى الْقَوْمِ أَنْ يَسِيرُوا بِسَيْرِهِ. الرَّابِعُ: أَنْ يَسْلُكَ بِهِمْ أَوْضَحَ الطُّرُقِ وَأَخْصَبَهَا، وَيَتَجَنَّبَ أَجَدْبَهَا وَأَوْعَرَهَا. وَالْخَامِسُ: أَنْ يَرْتَادَ لَهُمْ الْمِيَاهَ إذَا انْقَطَعَتْ وَالْمَرَاعِيَ إذَا قَلَّتْ. وَالسَّادِسُ: أَنْ يَحْرُسَهُمْ إذَا نَزَلُوا وَيَحُوطَهُمْ إذَا رَحَلُوا حَتَّى لَا يَتَخَطَّفَهُمْ دَاعِرٌ وَلَا يَطْمَعَ فِيهِمْ مُتَلَصِّصٌ. وَالسَّابِعُ: أَنْ يَمْنَعَ عَنْهُمْ مَنْ يَصُدُّهُمْ عَنْ الْمَسِيرِ وَيَدْفَعَ عَنْهُمْ مَنْ يَحْصُرُهُمْ عَنْ الْحَجِّ بِقِتَالٍ إنْ قَدَرَ عَلَيْهِ أَوْ بِبَذْلِ مَالٍ إنْ أَجَابَ الْحَجِيجُ إلَيْهِ وَلَا يَسَعُهُ أَنْ يُجْبِرَ أَحَدًا عَلَى بَذْلِ الْخَفَارَةِ إنْ امْتَنَعَ مِنْهَا حَتَّى يَكُونَ بَاذِلًا لَهَا عَفْوًا وَمُجِيبًا إلَيْهَا طَوْعًا، فَإِنْ بَذَلَ الْمَالَ عَلَى التَّمْكِينِ مِنْ الْحَجِّ لَا يَجِبُ.
(حاشية إبن حجر الهيتمي على الإيضاح، ٨)
وَمِنْ ثَمَّ وَجَّهُوْا قَوْلَ الشَّافِعِيِّ، اْلإشْتِغَالُ بِاْلعِلْمِ أفْضَلُ مِنَ الصَّلاَةِ النَّافِلَةِ، بِأنَّ اْلإشْتِغَالَ بِالْعِلْمِ فَرْضُ كِفَايَةٍ وَهُوَ أفْضَلُ مِنَ النَّفْلِ. وَيَأْتِيْ مَا ذَكَرْتُهُ بِنَاءً عَلَى أنَّ فَرْضَ
الَضقَةِ أفْضَلُ مِنْ فَرْضِ الْحَجِّ وَنَفْلُهَا أفْضَلُ مِنْ نَفْلِهِ، وَهُوَ مَا يَدُلُّ عَلَيْهِ كَثِيْرٌ مِنَ الْعِبَارَاتِ فِيْمَا فَهِمَ مِنْهَا كَلاَمُ الْعُبَادِيِّ فِيْ زِيَادَاتِهِ مِنْ أنَّ حَجَّ التَطَوُّعِ أفْضَلُ مِنْ صَدَقَةِ التَّطَوُّعِ.
(بغية المسترشدين، ص ٥٣٩)
(مَسألة: ك) مِنَ الْحُقُوْقِ الْوَاجِبَةِ شَرْعاً عَلَى كُلِّ غَنِيٍّ وَحْدَهُ مَنْ مَلِكَ زِيَادَةً عَلَى كِفَايَةِ سَنَةٍ لَهُ وَلِمَمُوْنِهِ سَتْرُ عَوْرَةِ اْلعَارِيْ وَمَا يَقِِيْ بَدَنَهُ مِنْ مُبِيْحِ تَيَمُّمٍ، وَإطْعَامُ الْجَائِعِ، وَفَكُّ أسِيْرٍ مُسْلِمٍ، وَكَذَا ذِمِّيٍّ بتَِفْصِيْلِهِ، وَعِمَارَةُ سُوْرِ بَلَدٍ، وَكِفَايَةُ الْقَائِمِيْنَ بِحِفْظِهَا، وَالْقِيَامُ بِشَأْنِ نَازِلَةٍ نَزَلَتْ بِاْلمُسْلِمِيْنَ وَغَيْرُ ذَلِكَ، إنْ لَمْ تَنْدَفِعْ بِنَحْوِ زَكَاةٍ وَنَذَرٍ وَكَفَارَةٍ وَوَقْفٍ وَوَصِيَةٍ وَسَهْمِ الْمَصَالِحِ مِنْ بَيْتِ الْمَالِ لِعَدَمِ شَيْءٍ فِيْهِ أوْ مَنْعِ مُتَوَلِّيْهِ وَلَوْ ظُلْماً، فَإذَا قَصَرَ اْلأغْنِيَاءُ عَنْ تِلْكَ الْحُقُوْقِ بِهَذِهِ الْقُيُوْدِ جَازَ لِلسُّلْطَانِ اْلأخْذُ مِنْهُمْ عِنْدَ وُجُوْدِ الْمُقْتَضِى وَصَرْفُهُ فِيْ مَصَارِفِهِ . والله أعلم بالصواب.
RUKUN-RUKUN Haji Syekh Said bin Muhammad Ba’asyin dalam Kitab Buysral Karim menyebutkan sebagai berikut:
فصل في أركان الحج أي أجزاء الحج والعمرة وهي التي يتوقف صحتهما عليها ولا تجبر بدم وغيره
Dilansir dari NU Online, Abu Syuja dalam Taqrib, karyanya yang terkenal, menyebut secara rinci rukun haji. Menurutnya, rukun haji terdiri atas empat hal. Sementara wajib haji terdiri atas tiga hal.
وأركان الحج أربعة الإحرام مع النية و الوقوف بعرفة والطواف و السعي بين الصفا والمروة…وواجبات الحج غير الأركان ثلاثة أشياء الإحرام من الميقات ورمي الجمار الثلاث والحلق
Artinya: Rukun haji ada empat, yaitu ihram beserta niat, wukuf di Arafah, tawaf, dan sa’i antara Shafa dan Marwa. Wajib haji di luar rukun haji ada tiga, yaitu ihram dari miqat, lempar tiga jumrah, dan cukur.
Abu Syuja menempatkan cukur ke dalam wajib haji, bukan rukun haji. Syekh Said bin Muhammad Ba’asyin dalam Buysral Karim berbeda dari Abu Syuja. Menurutnya, rukun haji terdiri atas lima hal. Salah satunya adalah cukur.
وأركان الحج خمسة الإحرام و الوقوف بعرفة والطواف والسعي والحلق
Artinya: Rukun haji ada lima, yaitu ihram, wukuf di Arafah, tawaf, sa’i, dan cukur (Syekh Bafadhal Al-Hadhrami, dalam Al-Muqaddimah Al-Hadhramiyyah pada Hamisy Buysral Karim).
Perbedaan keduanya dalam penyebutan rukun haji disinggung oleh KH Afifuddin Muhajir dalam karyanya Fathul Mujibil Qarib berikut ini.
ويشترط لصحته ثلاثة أمور الأول كونه سبع مرات والثانى أن يبدأ بالصفا ويختم بالمروة والثالثة أن يكون بعد طواف ركن أو قدوم، وبقي من أركان الحج الحلق والتقصير والمصنف عده من الواجبات لا من الأركان، ويجب أن يكون الإحرام متقدما غلى جميع الأركان السابقة
Artinya: Syarat keabsahan sa’i ada tiga. Pertama, sa’i itu tujuh kali. Kedua, titik mula di bukit Shafa dan titik akhir di bukit Marwah. Ketiga, sa’i dilakukan setelah tawaf rukun atau tawaf qudum. Rukun haji lainnya adalah cukur atau memendekkan rambut. Tetapi penulis Taqrib menganggapnya sebagai wajib haji, bukan rukun haji. Ihram wajib didahulukan dibandingkan rukun-rukun yang lain (KH Afifuddin Muhajir dalam Kitab Fathul Mujibil Qarib).
Bila mengikuti kategori yang dibuat oleh Syekh Ba’asyin, maka rukun haji ada lima, yaitu
Ihram, Wukuf di Arafah, Tawaf, Sa’i, Cukur rambut.
Wajib Haji
Lain halnya dengan wajib haji. Kalau salah satu wajib haji ditinggalkan, orang yang meninggalkannya dapat menggantinya dengan dam (denda). Sementara hajinya tetap sah. Pelaksanaan dam dan besarannya berbeda-beda yang telah dijelaskan dalam artikel 4 Kategori Dam Haji beserta Penjelasan Jenis Pelanggarannya.
فصل واجبات الحج وهي ما يصح بدونها وكذا الاثم إن لم يعذر
Artinya: Pasal mengenai wajib haji. Wajib haji adalah sejumlah hal yang mana haji itu tetap sah tanpanya, tetapi dosa bila wajib haji ditinggalkan tanpa uzur (Syekh Said bin Muhammad Ba’asyin dalam Buysral Karim).
Syekh Said Ba’asyin menyebutkan enam wajib haji sebagai berikut:
Mabit di Muzdalifah.
Lempar jumrah aqabah tujuh kali.
Lempar tiga jumrah di hari tasyriq (11, 12, dan 13 Dzulhijjah).
Mabit pada malam tasyriq.
Ihram dari miqat.
Tawaf wada.
Sunnah Haji
Sunnah dalam ibadah haji baik dilakukan agar ibadah makin sempurna, selain melaksanakan rukun dan wajib haji. Dilansir dari NU Online, sunnah-sunnah haji menurut pendapat ulama Syafi’iyah yang muktamad adalah sebagai berikut:
Ifrad, yaitu mendahulukan haji dibandingkan umrah.
Talbiyah.
Thawaf qudum.
Shalat sunnah thawaf sebanyak dua rakaat.
Adapun shalat sunnah thawaf sebanyak dua rakaat dilakukan setelah thawaf. Shalat sunnah thawaf dapat dilakukan di mana saja di tanah haram. Tetapi sedapat mungkin shalat sunnah thawaf ini dilakukan di belakang maqam Ibrahim.
(و) الخامسة (ركعتا الطواف) أي ركعتان بعد الفراغ من الطواف ويصليهما خلف المقام، فإن لم يتيسر ففي الحجر فإن لم يتيسر ففي المسجد فإن لم يتيسر فحيث شاء من الحرم
Artinya: Kelima (shalat dua rakaat thawaf), yaitu dua rakaat setelah selesai thawaf. Shalat sunnah thawaf dilakukan di belakang maqam Ibrahim. Kalau tidak mungkin, maka shalat sunnah thawaf dilakukan di Hijir Ismail. Kalau tidak mungkin, shalat sunnah thawaf dilakukan di masjid. Kalau tidak mungkin, maka shalat sunnah thawaf dilakukan di mana saja di tanah haram.Wallahu A’lam bisshowab.